MANİKÜR - PEDİKÜR

1. MANİKÜR

1.1. Tırnaklar

1.1.1.Tırnağın Tanımı

     Tırnaklar, parmak uçlarını koruyan, sert keratin tabakadan oluşan, boynuzsu, yarı

şeffaf deri ekleridir. Tırnağın teknik terimi “oniks” dir.

1.1.2. Tırnağın Özellikleri

     Tırnak esas olarak keratinden oluşur. Keratin bütün boynuzsu dokuların temelini

oluşturan protein maddesidir. 0,5- 0,75 mm kalınlığında, yassı, elastik yapılardır. Tırnağın

durumu cilt gibi vücudun genel sağlığını yansıtır. Tırnaklar embriyo içinde gelişir. Tırnak

oluşumu embriyoda yaklaşık beşinci ayda tırnakların parmak uçlarına doğru uzaması ile

tamamlanır.

     El tırnakları ortalama olarak günde 0,1 mm kadar uzar. Ayak tırnakları el tırnaklarına

göre daha yavaş uzar. Tırnakların uzamasında, mevsimlere, tırnak kullanımına ve yaşa göre

farklılıklar ortaya çıkabilir. Orta parmağın tırnakları daha hızlı uzar. Normal sağlıklı tırnak

sağlam, esnek ve hafif pembe renkte olur.

1.1.3. Tırnağın Görevleri

Tırnakların başlıca görevi, son derece hassas bir sinir ağıyla dolu olan parmak uçlarını

korumaktır. İnsanın parmak uçları savunmasız olsaydı parmaklarımızla yapacağımız işleri

yapamazdık. En basiti yazı yazamazdık. Tırnağın görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

 Parmak ucu duyarlılığı için gereklidir.

 Parmakların rahat hareket etmesini sağlar.

 Parmakları çarpma, yaralanma, yanma, incinme gibi çeşitli travmalardan korur.

 Küçük objelerin tutulmasına yardım eder.

 Kaşınmaya yarar.

 El ve ayaklara estetik güzellik verir.

1.1.4. Tırnağın Temel Yapısı

Şekil 1.1: Tırnağın bölümlerini gösteren parmak ucu kesiti

1.1.4.1. Tırnak Plağı

     Tırnağın asıl bölümüdür. Kendi tırnağınıza bakarak tırnak plağını görebilirsiniz.

Tırnağın yumuşak doku içerisine gömülü olan, tırnak plağının yaklaşık beşte birini kaplayan

kısmına, tırnak kökü “radix unguis” denir. Tırnağın dışardan serbest olarak görünen

kısmına ise tırnak plağı “corpus unguis” denir. Tırnak plağı, parmak uçları deriden ayrılarak

ileri doğru uzayan, beyaz ya da sarımsı sert bir çıkıntıdır, ayrıca alt yüzü yumuşak, dokuya

yapışıktır. Tırnak, üst derinin keratinleşmesi ile oluşur,

     Diğer tür keratinlerden ayırmak için tırnak keratinine “onychin” adı verilir. Tırnağın

uzayan serbest kısmına margo liber, deriye gömülü iki yan kenara margo lateralis denir.

Sağlıklı bir insan tırnağı; bir kenardan diğer kenara enine olarak ve tırnak dibinden,

tırnak ucuna doğru uzunlamasına olmak üzere iki yöne kavislidir.

     Tırnak plağının içerdiği su, tırnağın bükülebilir veya kolay kırılabilir olmasını sağlar.

Bükülebilir, esnek bir tırnaktaki normal su oranı yaklaşık %12’ dir. Suyun daha düşük

bulunduğu durumlarda tırnak kolay kırılır, çatlar veya pul pul kalkar. Tırnakların içerdiği

yağ oranı çok azdır. Asıl mineral element kalsiyumdur, ancak sadece %0,1 oranında bulunur

ve tırnakları sertleştirmede çok az bir etkisi vardır. Tırnak plağında kan damarları ve sinirler

bulunmaz.

1.1.4.2. Tırnak Kökü

     Tırnak plağının beşte birini oluşturur. Tırnak dibinde tırnak katının tabanını oluşturan

bazal tabakadan büyür, uzar ve tırnak yatağının üstünden bakınca görülebilen beyaz bir

bölgedir. Bu bölgeye lunula, tırnak ayçası ya da yarım ay adı verilir. Tırnak kökünden

lunula’ya kadar olan kısmı doğurgan tabakadır ve matrix unguis denir. Bu bölüm sinirler,

lenf ve kan damarlarından oluşur ve tırnağın büyümesini sağlar. Epitel hücreleri giderek

sertleşir ve tırnak yapısına dönüşür. Tırnağın alt (dermis) tabakasındaki papillalarda bol

miktarda Meissner cisimcikleri bulunur. Bu yüzden daha duyarlıdır ve darbelere karşı

hassastır.

Şekil 1.2: Tırnak kökünün yandan görünümü

Şekil 1.3: Tırnak katmanlarını gösteren parmak ucu kesiti

Şekil 1.4.: Tırnak katmanlarını gösteren parmak ucu kesiti

1.1.4.3. Tırnak Yatağı

     Tırnak plağının hemen altındaki bölgedir. Tırnak plağı ve tırnak tabanı birbirilerine

sıkı bir şekilde yapışık durumdadır. Tırnak plağı serbest bir çıkıntı oluşturarak parmak

ucundan ayrılır, bu bölgeye “tırnak altı” denir. Tırnak tabanı, üst derinin canlı tabakaları ve

bunların altındaki alt deriden oluşur. Tırnak tabanında dermis ve epidermesin birleştiği

yerde, normal derinin alt deri papilleri (çıkıntıları) yerine, tırnak boyunca uzanan oluklar ve

kabarık çizgeler bulunur. Bunlar tırnak plağının tırnak tabanına sıkıca yapışmasını sağlarlar.

Tırnak plağı altında bulunan alt deri tabakası tırnak plağından görülebilen tırnaklara pembe

renk veren kılcal kan damarları ile örülmüştür. Tırnak tabanında pek çok duyu sinir uçları

bulunur, tırnak plağı düştüğü zaman duyulan büyük acı bu yüzdendir.

1.1.4.4. Ölü Deri (Kütikül)

     Üst derinin corneum tabakasının tırnak katından tırnak plağı üzerine doğru uzantısıdır.

Kütikülün (ölü deri) fonksiyonu, su geçirmez bir bölge oluşturarak, bakteri veya diğer

mikro-organizmaların tırnak katından içeri girmesini engeller. Tırnak kenarlarını saran

epidermis (üst deri) ölü derinin arkasında bulunur, üst deri corneum tabakasının tırnak plağı

üzerine doğru uzantısıdır. Tırnak katının dibinden çıkar. Genellikle ölü derinin bir parçası

olduğu düşünülür.

1.1.4.5. Tırnakların Büyümesi

     Tırnaklar embriyo içinde gelişir. Üst deri katlanarak tırnak katını oluşturur. Yaklaşık

üçüncü ayda, bu kıvrımlar kalın bir bölge şeklinde belirirler. Tırnak oluşumu yaklaşık

beşinci ayda tırnakların parmak uçlarına doğru uzaması ile tamamlanır. Tırnakların

büyümesi tırnak yatağında hücre bölünmesi ile gerçekleşir. Hücreler yenilendikçe, yaşlı

hücreler ileri doğru itilir. Bu hücreler keratinleşir ve hücre çekirdeğinin bozulması sonucu

sertleşir ve ölürler. Hücreler, aralardaki boşluklara salgıladıkları güçlü yapışkan bir madde

ile birbirlerine sıkı bir şekilde bağlıdırlar. Salgılanan bu madde ile hücreler birbirine yapışır

ve sert tırnak plağını oluşturur. Tırnak yatağında üreyen yeni hücreler, üst tırnak plağının

hareketi ile ileri doğru itilirler, üst tırnak plağına yapışarak tırnak plağının altını oluştururlar.

Tırnak plağı birbirine çok yakın üç tabakadan meydana gelir, her bir tabaka tırnak

tabanından veya tırnak yatağından gelişir. Kolay kırılabilen tırnaklarda tırnak plağının kat

kat ayrılıp kalkmasının nedeni budur.

     Tırnak, tırnak kenarlarındaki oluklar boyunca uzar. Oluklar, tırnak duvarları adı

verilen deri kıvrımları tarafından korunur. Tırnak büyümesi hayat boyu devam eder. Büyüme

oranı kişiden kişiye değişir. Büyüme gençlerde, yaşlılara oranla daha hızlıdır. Hücreler,

yarım ay bölgesinde tırnak ucuna doğru yaklaşık 3 ayda hareket ederler, eğer tırnak tamamen

düşmüşse tırnağın tekrar büyümesi 4–5 ay sürer. Uzun parmak tırnakları, kısa parmak

tırnaklarından, sağ el tırnakları, sol el tırnaklarından daha çabuk uzar. Ultra-viyole ışınlar,

hücre bölünme hızını arttırır, bu nedenle tırnaklar yaz mevsiminde, kışa oranla daha çabuk

uzar. Tırnak plağında oluşacak bir hasar ancak tırnak uzadıkça kesilerek giderilebilir, çünkü

tırnak plağı ölüdür.

Şekil 1.5: Tırnak plağının büyüme yönü

1.1.4.6. Tırnaklara Kan Temini

     Dokulara oksijen götüren temiz kan, parmak atardamarları ile parmaklara taşınır. Bu

damarlar parmak kemikleri etrafında kollara ayrılır, bu kollardan çıkan kılcal damar ağları,

tırnak yatağına, tırnak tabanına ve tırnaklar etrafındaki diğer bölgelere bol kan ulaşmasını

sağlarlar. Tırnakların uzaması, kan tarafından tırnak yatağına taşınan besinler ve oksijene

bağlıdır. Besinler ve oksijen tırnak plağı oluşumu sırasında keratinleşme ve hücre

bölünmesini sağlar. Soğuk havada kılcal damarlar kasılır ve dolaşım yavaşlar.

1.1.4.7. Yaşın Tırnaklar Üzerindeki Etkisi

     Yaşlandıkça tırnak tabanı ve yatağındaki kan dolaşımı azalır ve zamanla tırnak

uzaması yavaşlar. Beslenme bozukluğu durumunda bu etki daha da artar, özellikle

beslenmede demir eksikliği kan teminini azaltır. Tırnaklar daha kalınlaşır ve donuklaşırlar,

tırnak üzerinden bakınca tırnak tabanındaki kanın rengi görülemez. Tırnaklar sararır veya

grileşir. Su tutma kapasitesi azalır ve kolayca kırılabilir. Tırnağın ucu tabakalara ayrılır veya

uzunlamasına çatlaklar oluşur.

1.1.4.8. Tırnağın Şekli

     Tırnağın şekli kişiden kişiye değişir. Tırnakların çoğu üç yandan bakıldığında hafif

dışbükey görünümdedir. Tırnaklar bir kenardan diğer kenara, enine olarak ve tırnak dibinden

tırnak ucuna doğru uzunlamasına olmak üzere iki yöne kavislidir. Tırnak şeklinin dış hatları

ve boyutları, tırnak uzunluğunun genişliğine oranı estetik görünüş için çok önemlidir. Bu

oran normalden farklı olursa tırnağın çekiciliği azalır. Geçmiş yıllarda oval kesilmiş tırnaklar

daha çekici olarak algılanırken günümüzde normal tırnak şekli yuvarlak ve sivri uçlu olsa da

kare şeklindeki tırnaklar çekici olarak değerlendirilmektedir.

     Tırnak Şekilleri: Kare, yuvarlak, oval ve sivri olmak üzere dört ana grupta

toplanabilir.

Şekil 1.6: Tırnak şekilleri

Şekil 1.7:Boyanmış tırnak şekilleri

1.2. El Anatomisi

     El insanı yaşama bağlayan en önemli organdır. Beyinin verdiği komutları uygulamaya

koyan son organ olma özelliğindedir. İlk çağlarda taş taşıyan bir insan bu amaçla elini

kullanırken, günümüzde, uçağı kullanan pilotta elini kullanmaktadır. Dolayısıyla elin

fonksiyonel kapasitesi çok fazladır.

     El; objelere ulaşır, onu tutar ve bu olayı devam ettirir. Gerektiğinde onları

düşürmemek için güçlü yakalar. Objeler başparmak ile işaret parmağı arasında tutulur.

Bunların yanında önemli bir duyu organıdır.

     Elin fonksiyonel anatomisi dediğimiz zaman işte yukarıda belirttiğimiz gerek basit

gerekse bütün hareketleri yerine getirebilmesi için gerekli motor hareketler ve bu hareketleri

sağlayan kas ve kemik yapıları akla gelir. El hareketleri, bilek ve el kemiklerinin yapısına ve

bu kemiklerin hareketlerini kontrol eden kaslara bağlıdır.

1.2.1. Elin Kemik Yapısı

     El ve bilekte 27 adet kemik vardır. Bunların 8 tanesi bilekte 19 tanesi de elde bulunur.

Ellerin bağlı bulunduğu önkol, radius (önkol kemiği) ve dirsek kemiği adı verilen iki uzun

kemikten oluşur. Bu kemikler üstte, üst kolda pazı kemiği ile dirsek ekleminde birleşir,

kolun kıvrılmasını ve uzatılmasını sağlar. Ön kol kemiklerinin en kısası olan radius kemiği

kolun başparmak hizasında ve altta bilek kemikleri ile birleşir. Küçük parmak hizasında olan

dirsek kemiği, sadece radius ile birleşir, kıkırdak doku ile bilekten ayrılır.

El bileği ise, değişik şekillerde, iki sıraya dörder adet dizilmiş 8 kemikten oluşur. Bu

kemikler el bileği bağları ile birbirine bağlanmıştır. Kemikler arasındaki kaygan eklemler,

kemiklerin rahatça hareket etmesini sağlarlar. Alttaki, ele yakın olan kemik sırası, küçük

parmak kemiklerine kaygan eklemlerle bağlıdır.

     Bu bölgede elin hareketi kısıtlıdır. Yalnızca, başparmaktaki küçük parmak kemiği,

bilekteki trapez (yamuk) kemiğe eklem ile bağlıdır ve pek çok hareketi yapabilir.

El, 5 adet metakarpal (tarak) kemiği (hepsi birlikte el tarağı diye adlandırılırlar) elin

avuç içi boyunca devam eder ve elin parmak kemikleri (başparmak ve parmakları) ile çift

menteşeli eklemlerle birleşirler. Tarak kemiklerinin eklem uçları el parmaklarının eklem

sırtlarını oluştururlar. Parmak kemikleri ile birleşen dört tarak kemiği birbirine paraleldir

ancak, başparmakla birleşen kemik daha kısadır ve bir açı oluşturur konumdadır. Her parmak

3 kemikten, başparmak iki kemikten oluşur. Her parmakta bulunan küçük kemikler menteşe

eklemlerle birleşirler. Kapı menteşeleri gibi, sadece bir yöne hareket edebilirler.

Şekil 1.8:Elin kemik yapısı

1.2.2. Elin Kas Yapısı

     El hareketleri, kemiklerin hareketlerini kontrol eden kaslara bağlıdır. El kaslarının

sayısı azdır. Bunların çoğu önkolda bulunur. Kol kası tendonları bilek ekleminin hemen

altında, dairesel bağlarla ele bağlanırlar. Parmakları oynatan uzun tendonlar, kol kaslarından

parmak uçlarındaki kemiklere kadar uzanırlar. Elin avuç içi düz bir yüzeye konup, parmaklar

yukarı doğru kaldırıldığı zaman tendonlar elin arkası boyunca hissedilebilirler. Bunlar geniş

tendonlardır. Elin avuç içi boyunca uzanan esnek tendonlar, bir nesnenin tutulmasında

olduğu gibi parmakları kapatmaya yararlar. El kasları başparmaktaki kısa esnek bir kas ve

diğer parmaklardaki bir yandan diğer yana hareket eden kısa kaslardan oluşur. Bunlar avuç

içinde başparmağın temelinde (tenar çıkıntısı) ve küçük parmağın temelinde (hipotenar

çıkıntısı) çok belirgindir.

Resim 1.1:Elin kas yapısı

1.3. Manikür ve Pedikürü Etkileyen Tırnak ve Deri Hastalıkları

     Herhangi bir manikür işlemini gerçekleştirmeden önce, el-ayak bakımı uzmanı

müşterinin tırnaklarının hangi durumda olduğunu tespit etmek için tırnakları dikkatle

incelemelidir. Sağlıklı bir tırnak, pürüzsüz, parlak, pembe ve esnektir. Ancak bazı ufak

kusurlar ve bazı ciddi hastalıkları, tırnak renginde ve yapısında değişikliğe sebep olabilir. Bu

durum yapılan manikürü etkileyebilir veya manikür yapılmasını engelleyebilir. Uzman,

tırnak bozukluklarına sebep olabilecek yaygın hastalıkları tanıyabilmelidir. Böylece sağlıklı

bir karar verebilir. Eğer gerekiyorsa müşteriye kibarca tıbbi tedavi önerilmelidir.

Tırnaklar yerleşimlerine bağlı olarak, yıpranmaya daha çok müsaittirler. Tırnak

hastalıkları, tüm deri hastalıklarının %10 ‘unu oluşturur. Genellikle küçük tırnak

yaralanmaları zamanında iyileşirler. Ancak ciddi yaralanmalar veya hastalıklarda,

profesyonel tedavi gerekir. Bazı belirtiler tırnak hastalıklarına işaret edebilir. Tırnak

etrafındaki derinin şişmesi ve sızlaması sonucunda tırnaklarda renk ve şekil değişiklikleri

görülebilir. Tırnakta beyaz çizgilerin bulunması, girinti, çıkıntı ve çukurluklar bulunması söz

konusu olabilir. Tırnak bozuklukları ve hastalıkları, sedef, anemi ve bozuk kan dolaşımı veya

psikolojik bir durumdan kaynaklanabilir. Diğer nedenler yanlış kullanım, kaza veya sinirsel

bir alışkanlığa bağlıdır.

     Tırnak hastalıkları, mantarlar, mayalar ve bakteri gibi mikro-organizmaların

enfeksiyonları sonucu oluşur. Bunlar mutlaka uzman bir doktor tarafından

değerlendirilmelidir.

1.3.1. Tırnak Plağı Bozuklukları

1.3.1.1. Kolay Kırılabilir Tırnaklar

     Tırnaklar doğuştan kolay kırılabilir bir yapıda olabilir; ancak kolay kırılmanın daha

yaygın nedenleri, tırnak plağındaki su oranının düşük ve tırnak yatağına yeterli kan

gitmemesidir. Deterjanlar sık kullanıldığında, koruyucu yağlar azalır ve tırnakta kuruma

başlar. Bozuk dolaşım veya demir eksikliği anemisi büyümeyi zayıflatır ve tırnak plağı

incelir. İnce tırnakta su kaybı daha kolay olur buda tırnağın kolayca kırılabilmesi ile

sonuçlanır. Tedavisinde ise, eller su ve deterjan ile çok fazla temas ettirilmemelidir.

Tırnaklar kısa kesilmeli, geceleri gliserinli preparatlar kullanılmalıdır.

1.3.1.2. Bombeli Tırnaklar

     Yaşlanmaya veya anemiye bağlı olarak bozuk kan dolaşımı tırnakların incelmesine

neden olur. Tırnaklar kolayca bükülür, uç kısımları kıvrılır ve kırılır. Kısa kesilmedikleri

takdirde bir etki sonucu tırnak plağının tırnak tabanından ayrılma tehlikesi vardır. Elleri sık

sık suya sokmaktan kaçınmalı ve gliserinli preparatlar kullanarak tırnağı nemlendirmeliyiz.

Şekil 1.11: Bombeli tırnak

1.3.1.3. Oluklar ve Kabarık Çizgiler

     Önemsiz enine oluklar, tırnağın uzaması sırasında ufak değişiklikler gösterirler. Çok

sayıda, daha derin oluklar deri iltihaplanması sonucunda görülebilir. Ancak daha çok tırnak

köküne sık sık zarar veren aşırı şiddetli manikür sonucu oluşur.

 Beau çizgileri, şiddetli akut hastalıkların arkasından, tırnakların üzerinde

çöküntü halinde derin, enine çizgilerin ortaya çıkmasıdır. Özellikle kızamık,

kızıl, kabakulak, tifüs, grip gibi hastalıklardan sonra bu çizgilerin görülmesi

tipiktir. Bazen stres ve bazı ilaçlar da buna yol açabilir. Çizgiler, tırnak

uzamasının geçici olarak engellenmesi sonucu belirir. Bütün parmak

tırnaklarında görülür. Bazen tırnaklar düşebilir. Zamanla yeniden uzar ve 4–6 ay

içinde görüntü normale döner. Uzunlamasına çizgiler sağlıklı iken de

görülebilir. Yaşlılıkta daha da belirginleşirler.

Şekil 1.12: Beau çizgileri

1.3.1.4. Kaşık Şeklinde Tırnaklar

     Tırnak plağının ortası içe doğru, kenarları dışa doğru olan tipik bir kaşık şeklinde ki

tırnak biçimidir. Tırnaklar genellikle yumuşak ve incedir. Demir eksikliği, bu tip tırnakların

oluşumuna neden olur.

Resim 1.2: Kaşık şeklinde tırnaklar 

1.3.1.5. Beyaz Lekeler

     Tırnaktaki beyaz lekeler tırnak kökünün hafif bir zarar görmesi veya tırnak plağının

tırnaklardan hafifçe ayrılması sonucunda oluşurlar. Tırnak tabanındaki (matrix) tırnak

hücrelerinin üretildiği yerlerde oluşan darbelerden sonra gelişir. Lekeler tırnakla birlikte

uzayarak kaybolur.

1.3.2. Şeytan Tırnağı

     Tırnak plağından ayrı olarak, tırnak oluğu boyunca uzayan küçük ve sert bir çıkıntıdır.

Tırnak kökünün yaralanması, tırnak yeme alışkanlığı, ayrıca tırnak plağındaki kuruluk

nedeni ile oluşur. Çıkıntının uzamasına izin verilirse iltihaplı bir bölge oluşabilir.

Şeytantırnağı sivri uçlu ve küçük bir makasla dibinden kesilerek tedavi edilir. Eğer iltihap

görülürse, antiseptik uygulanması gerekir.

Şekil 1.14: Şeytan tırnağı

1.3.3. Tırnak Batması

     Çok rastlanan ve ağrı veren bir rahatsızlıktır. Tırnak, tırnak duvarının etine doğru uzar

ve iltihaplanmaya neden olur. Tırnak batmaya başladığında sertleşme, şişme ve hassaslaşma

başlar. Daha sonra enfeksiyon başlar ve çok ağrılı olur. Bu dönemde tırnak yatağı kenarında

cerahat görülebilir, zamanla cilt tırnak üzerine büyümeye başlar. Bu durum el tırnaklarına

kıyasla, ayak tırnaklarında daha fazla görülür. En çok ayak başparmaklarında görülür. Tırnak

batmasının nedenleri şunlardır:

 Travma (ayağa uygun olmayan sıkı, sivri ve dar burunlu ayakkabıların sürtünmesi)

 Kesim hatası (yanlış kesilen tırnak kenarı, tırnak kıvrımına bir diken gibi batar)

 Tırnak yapısı (doğal yapısının kıvrık ve kalın olması)

     Tırnak mantarı hastalığı sonucunda, tırnakların yıpranarak kalınlaşması tırnak

batmasına zemin hazırlar. Bu rahatsızlıktan korunmak için tırnak kenarlarını yuvarlak değil

köşeli kesilmesi, tırnak uzunluğunu cildi geçecek biçimde tutulması, tırnak kenarlarını

koparılmaması, çok sıkı çorap veya ayakkabılardan sakınılması ve ayakların her zaman

temiz tutulması gereklidir.

Resim 1.3.: Tırnak batması

1.3.4. Tırnakta Mantar Hastalığı (Tinea Unguim veya Onikomikoz)

     Mantar enfeksiyonları bütün tırnak hastalıklarının yaklaşık olarak % 50’sini oluşturur.

Bu hastalık, tırnakların mantarlar tarafından kaplanmasıdır. Önce tırnak tabanına ve daha

sonra tırnağın kendisine yerleşir. Mantar keratin parçalayan bir sindirim sıvısı salgılar ve

bununla beslenir. Ayak tırnaklarında, el tırnaklarından daha çok görülür. Bu rahatsızlık,

tırnak kökünün tırnak yatağından ayrılmasına sebep olur. Özellikle manikür ve pedikür

yaptıran kişilerde çok sık rastlanır. Beyaz, yeşil, sarı veya siyah renkte aşırı tırnak

büyümeleri görülebilir ve tırnak yatağında da renk kaybı oluşur. Tırnak giderek kalınlaşır ve

gaga gibi kalkar. Tırnak üstü veya tırnağın altındaki deri etkilenebilir. Ayak başparmak

tırnakları mantar enfeksiyonlarından kolay etkilenirler. Çünkü rutubet ve ısıya daha fazla

maruz kalırlar. Hasta ayakkabı hatta çorap bile giyemez hale gelir. Mantar, bulaşıcı bir

hastalıktır, bu yüzden manikür ve pedikür işlemleri yapılmamalıdır. Müşteriye doktora

gitmesi önerilmelidir. Tedavi sadece doktor tarafından yapılır.

Resim 1.4.: Tırnakta mantar hastalıkları

1.3.5. Dolama (Perioniksis)

     Tırnak çevresindeki bölgenin, şişerek ağrılı bir şekilde iltihaplanmasıdır. Derinin zarar

görmesiyle oluşan bakteriyel bir enfeksiyondur. En genel sebep tırnaktaki travmadır.

Sterilize edilmemiş manikür aletleri veya deriye giren küçük yabancı bir madde de neden

olabilir. Suyla ve kimyasal maddelerle temasta, tırnak çevresindeki derinin yapısını

bozabilir. Halk arasında dolama diye bilinir. En sık rastlanan tırnak hastalığıdır. Özellikle

ellerde görülür.

1.3.6. Tırnak Yatağında Meydana Gelen Hastalıklar

1.3.6.1.Tırnaklarda Renk Kaybı

     Tırnaklardaki renk kaybı, mantar enfeksiyonları, tırnak tabanına zarar verilmesi veya

tırnak plağında leke bırakan çeşitli maddelerle teması sonucunda görülür. Tırnakta oluşan

mantar enfeksiyonu tırnağın sarı, kahverengi veya siyah bir renk olmasına sebep olur. Tıbbi

tedavi gereklidir, manikür yapılmamalıdır.

1.3.6.2 Tırnak Eti Enfeksiyonları

     Tırnak eti arkasındaki kanlı deri yaralanırsa, içeri iltihaplı enfeksiyonlara neden

olabilecek mikroplar girebilir. Özellikle nemli ortamda çalışan kişiler, kuaförler, ev

kadınları, aşçılar buna maruzdurlar. İltihap ağrı verir, tırnak eti kızarır ve şişer, çoğunlukla

iltihap dışarı çıkar. Tırnak plağı kenarı sarı renk alabilir. İltihap iyileştikten sonra da enine

çizgiler ortaya çıkar.

1.3.6.3 Mavi Tırnaklar

     Çok soluk renkteki mavi tırnaklar, tırnak tabanındaki bozuk kan dolaşımı, anemi ya da

olası bir kalp rahatsızlığı belirtisidir. Masaj kremleri ile parmaklara masaj sık yapılırsa kan

dolaşımı düzeltilebilir.

Resim 1.5.: Mavi tırnaklar

1.3.6.4. Siyah veya Kahverengi Lekeler

     Tırnak tabanı veya tırnak yatağı zarar gördüğünde alt derideki kılcal damarlar kanayabilir ve tırnak plağının altında kuruyan kan siyah veya kahverengi lekeler oluşturur.

1.3.7. İlaçlara Bağlı Tırnak Bozuklukları

     Kullanılan bazı ilaçlar, tırnakları çok etkiler. Tırnağın kısmen veya tamamen kaybına

bile yol açabilir. Bazı ilaçların yan etkisi olarak tırnakta yumuşama, düşme, beyaz ve kahverengi lekeler görülür.

1.3.8. Tırnak Bölgesine Kişilerin Verdiği Zararlar

1.3.8.1. Tırnak Yeme (onikofaji) – Tırnak Koparma (Onikotillomani)

     Tırnak yeme alışkanlığı birçok insanda görülen davranış bozukluğudur. Tırnak yeme

sonucunda tırnağın şekli bozulur. Gerilimli zamanlarda artar. Sürekli yenen tırnaklar çok

kısa ve düzensiz olur, parmak uçlarının biçimi bozulur. Alışkanlık genellikle çocukluk

çağında başlar ve nadiren bırakılır. Bu alışkanlığı bıraktırmak için, tadı hoş olmayan tırnak

cila veya ojelerini tırnağa sürmek gerekir. Sık yapılan profesyonel tırnak bakımı ve renkli oje

kullanımı da alışkanlığın bırakılmasına yardımcı olur.

1.3.8.2. Tırnak Kenarındaki Ölü Derinin Kopartılması

     Sadece ölü deri değil tırnak kenarı da kopartılabilir. Deri girintili çıkıntılı bir hal alır

ve eğer deri açılırsa bir enfeksiyon oluşabilir. Bölgeyi düzeltmek için çıkıntılı ölü deriler

kesilebilir.

1.3.9. Manikür ve Pedikür Yapılmasını Engelleyen Deri Hastalıkları

1.3.9.1. Sedef Hastalığı

     Sedef, sertleşmeye bağlı olarak hem deride hem de tırnaklarda görülen bir hastalıktır.

Sedef bulaşıcı değildir. Tırnak kıvrımında ve serbest ucun altında pullar görülür. Tırnak

tabanındaki keratinleşmenin artması sonucu tırnak kalınlaşır. Tırnak plağının alt kısmı sarıkahverengi

bir renk alır ve üst plaktan görülebilir. Ayrıca tırnaklar üzerinde adeta iğne ile

oluşmuş gibi minik minik çukurlaşmalar da görülebilir. Sıkıntı ve stres sedef hastalığının

artmasına neden olur. Sedef hastalığı tıbbi tedavi gerektirir.

Resim 1.6.: Tırnakta sedef hastalığı

1.3.9.2. Egzama

     Egzama, ellerde sulu, kaşıntılı ve döküntülü görüntüyle ortaya çıkar. Tırnak

çevresindeki egzama tırnak şeklini bozabilir. Özellikle kış mevsiminde görülür. Şiddetli

vakalarda tırnak tabanı etkilenir ve tırnak plağı düşebilir. Bu, hastalığa bağlı olarak bozuk

kan dolaşımı nedeni ile oluşur. Deterjanlar, temizlik ürünleri ve ağartıcılar hastalığın

artmasına neden olur. Egzama bulaşıcı bir rahatsızlık olmamakla beraber mantara bağlı

olarak ortaya çıkarsa bulaşıcı olabilir. Bu durumda ki tırnaklara manikür yapılmamalıdır.

Soğuk havalarda eldiven giyerek eller her zaman soğuktan korunmalıdır.

1.3.9.3. Siğil

     Siğiller tüm vücutta olabileceği gibi genellikle ellerin üzerinde ve tırnaklar boyunca

parmaklarda görülürler. Genellikle yuvarlak sert çıkıntılardır. Siğiller bazen tek bazen de

kümeler halinde görülür. Siğilin görünümü karnı bahara benzer pütürlü bir görünümdedir.

Siğil virüslerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Manikür yapan kişinin siğillere

değmemesi gerekir. Müşteriye bir doktora görünmesi önerilmelidir. Siğiller, dondurarak,

yakarak ya da ameliyatla alınırlar.

Resim 1.7.:Ayakta oluşan siğiller

1.3.9.4. Uyuz

     Ciltte kaşıntı parazitlerinin bulunması uyuz olarak bilinir. Dişi parazitler üst derinin

corneum tabakasından geçerek yumurta bırakırlar. Deriye girdikleri oyuklar deride kısa koyu

renkli çizgiler halinde, parmaklar arasında veya el bileklerinin ön deri kıvrımlarında görülür.

Parazitler bir kişiden diğerine direk temas veya önlük, havlu gibi eşyalarla kolaylıkla

geçerler. Uyuzdan şüphelenilirse, manikür yapılmamalıdır ve müşteriye tıbbi tedavi

önerilmelidir.

Resim 1. 8 :Uyuz parazitleri

Genel Sağlık Sorunları ve Tırnaklarımız

     Tırnaklar kişilerin sağlığını yansıtır. Birçok hastalıklar ve ciddi durumlar tırnaklar

içindeki değişiklerle anlaşılabilir. Çoğu doktor fiziksel muayene sırasında tırnakları

dikkatlice kontrol eder. En genel sağlık durumları ve onların tırnaklar üzerindeki etkileri

aşağıda listelenmiştir.

1.4. Manikürde Kullanılan Aletler ve Araç Gereçler

1.4.1. Aletler

     Aletler, şekil vermek, tırnakları parlatmak ve ölü deriyi düzeltmek için kullanılır.

Tırnak pensi: Tırnak plağının serbest ucunu kesmek için kullanılan alettir.

Tırnak pensi keskin ve paslanmaz çelikten yapılmış olmalıdır. Tırnak boyu

kısaltılırken törpüleme ve şekil verme işlemleri sırasında tırnağın biraz daha

kısalacağı dikkate alınmalıdır.

Resim 1. 9: Tırnak pensi

Tırnak törpüsü: Çelikten yapılmış zımparalı tırnak törpüsü gibi kullanılan

ancak daha az duyarlılığı ve etkinliği olan aletlerdendir.

Resim 1.10.:Tırnak törpüsü

Törpüler: Kesilen tırnakların eğri ve pürüzlerinin düzeltilmesi ile tırnaklara

şekil vermede kullanılan alettir. Törpülerin ebatları ve yüzeyleri çok çeşitlidir,

el-ayak bakımı uzmanı yaklaşık 15 cm. uzunluğundaki büyük boy törpüyü

kullanır. Kullanım kolaylığı açısından, törpü esnek olmalıdır. Törpü, tırnak ile

45 derecelik bir açıda tutulmalıdır. Kenarlardan ortaya doğru tek bir yönde

kullanılmalıdır.

Metal partikül törpüsü: Küçük metal partiküllerin metal bir çubuğa elektrikle

emdirilmesi ile elde edilen hızlı ve etkin kullanımı olan zımparalı bir törpüdür.

Krong: Tırnak kenarındaki ve tırnak plağına yapışmış ölü deri parçalarını

açma, kesme ve itmede kullanılır. Metal, plastik ve ağaç olmak üzere birçok

türü bulunmaktadır.

Resim 1.12.: Krong

Parlatıcı: Plastik veya kemikten yapılan, sapı hariç diğer bölümleri güderi ile

kaplanmış, hafif dışbükey bir alettir. Tırnak üzerindeki çıkıntıları düzeltmek,

kan dolaşımını sağlamak ve tırnakları parlatmak için kullanılır.

Et makası: Tırnak kenarlarındaki ya da tırnağın dip kısmındaki fazla

kütiküllerin kesilmesinde kullanılır. Kesilecek kütiküller tek bir parça halinde

ve düzgün bir şekilde kesilmelidir.

Resim 1.13: Et makası

Et pensi: Makasla kesilen tırnak kenarlarındaki temizlenmesi gereken etlerin

kalan pürüzleri ile parmak kenarlarındaki sertliklerin kesilip düzeltilmesinde

kullanılır. Ayrıca batık tırnakların ve nasırların çıkarılmasında da kullanılır.

Resim 1.14: Et pensi

1.4.2. Araç ve Gereçler

Pamuk: Tırnaktaki ojelerin çıkartılıp temizlenmesinde alkol, kolonya ve steril ilaçların kullanılması gerektiği hallerde ve aletlerin temizliğinde kullanılır.

Aseton: Tırnaktaki oje ve cilanın temizlenmesinde kullanılan sıvıdır.

Yumuşatıcı kremler: Tırnak dibi etlerinin veya parmak kenarlarındaki sertleşmiş deri ve nasırların kesilmeden önce yumuşaması için kullanılır.

Manikür havlusu: Manikür sırasında müşterinin ellerinin kurulanması ve aletlerdeki kalıntıların temizlenmesinde kullanılır.

Manikür kabı: Parmak uçlarındaki etlerin kolay kesilip temizlenmesi için, içerisinde sıcak yumuşatıcı solüsyonlu su konulan kap.

Manikür yastığı: Manikür yapılan elin yumuşak ve rahat bir zeminde tutulması ile el-ayak bakımı uzmanının çalışma kolaylığı için kullanılır.

Dezenfekte ilaçları: Manikürde mikrop kapmasını önlemek amacı ile kullanılan batikon, zefiran, alkol veya özel hazırlanmış solüsyonlar el sağlığı ve aletlerin temizliği için kullanılır.

Steril aleti: Manikür ve pedikürde kullanılan aletlerin temizliğini sağlayan cihazdır.

Diğer malzemeler: Kâğıt havlu, kütikül giderici, tırnak güçlendirici, masaj kremi vb.

     İyi bir tırnak bakımı uygulaması için araç gereç ve kozmetiklerin işleme uygun

eksiksiz temin edilmesi gerekir.

     Aletlerin uçları keskin, vidaları ne çok sıkı ne çok gevşek olacak şekilde seçilmesi

gerekir. Uçlarında kesinlikle pas olmamalıdır. Araç, gereç ve kozmetikler başkalarının eline

geçmeyecek şekilde kendi kılıfları içinde muhafaza edilmeli, yere düşürmemeli, uçlarının

keskinliği azaldığı zaman bileyletilmeli, araç gereçler kullanımdan sonra dezenfekte

edilmeli, kurulanmalı, steril cihazına konmalıdır.

1.5. Manikür ve Pedikür Yapılmasının Uygun Olmadığı Durumlar

 Tırnakların çevresindeki deride enfeksiyon

 Tırnak hastalıkları

 Morarmış tırnaklar

 Tırnakları çevreleyen deride kesik ve sıyrıklar

 Tırnakları çevreleyen deride henüz iyileşmemiş yara izi

 Manikür ürünlerine alerji

1.6. Müşteri Kayıt Kartlarının Tutulması

     Her müşteri için yapılan uygulama işlemi ile ilgili bir kayıt kartı tutulması gereklidir.

1.7. Manikür Uygulaması

     Manikür, elleri ve tırnakları güzelleştirmek için yapılır. Temizleme, tırnaklara şekil

verme, ölü derinin kesilmesi, masaj uygulaması ve oje sürülmesi aşamalarını içerir. Manikür

işlemi sağlık kurallarına uygun ortamda ve koşullarda yapılmalıdır. Manikür yapan kişi iyi

giyimli ve bakımlı olmalıdır. Tırnaklarına gereken özeni göstermelidir.

     Yöntemli ve etkili bir manikür işlemi gerçekleştirmek için, masanın düzeni ve

manikür malzemelerinin düzgün yerleştirilmesi çok önemlidir. Eğer uygulayıcı sağ elini

kullanıyorsa, gerekli bütün malzemeler, işlem sırasında uzanıp almak zorunda kalmaması

için sağ taraftaki bir masa üzerine konur; sol elini kullanıyorsa masa ve malzemeler sol

tarafa yerleştirilir. Uygulama yapan kişi sırtını kamburlaştırmadan ve öne doğru eğilmeden

rahat bir yükseklikte oturmalı ve çalışmalıdır.

     Manikür işlemi sağlık kurallarına uygun ortamda ve koşullarda yapılmalı, rahatlatıcı

ve ferahlatıcı bir süreç olmalıdır. Uygulama yapan kişi iyi giyimli ve bakımlı olmalı, iyi bir

izlenim yaratmalıdır. Kendi ellerinin ve tırnaklarının mükemmel şekilde bakımlı olması

esastır.

2. PEDİKÜR

2.1. Ayak Anatomisi

     Ayaklar, dik durmamızı ve yürümemizi sağlayan önemli bir organımızdır. Ayağın

gücünün büyük kısmını başparmak sağlar. Ayağın denge noktası da ayak tabanındadır.

Denge noktasının yeri insandan insana değişir. Ayağınızı basış tarzınız, vücudunuzu

dengelemeniz duruşunuzun, yürüyüşünüzün nasıl olacağını belirler. İdeal denge noktası

çıplak ayak durarak bulunabilir.

     İnsan vücudundaki kemiklerin 1/4 ‘ü ayaklardadır. Bunlar işlevini yitirirse vücudun

geri kalanı da devre dışı kalır. Ayakta 26 kemik, 33 eklem, 107 bağ ve 19 kas vardır.

Ayağı 3 bölüme ayırabiliriz. Arka bölüm, tarsal kemiklerin dizilmesinden oluşur.

Tarsal kemiklerin en büyüğü topuk kemiği ( kalkaneum) dir. Tarsal kemikler birbirine eklem

yaparak birleşir. Orta bölümde, metekarpeller adı verilen uzun kemikler bulunur. Bu

kemikler beş tanedir. Bir baş kısmı ( dıstal uç), taban ( proksimal uç) ve bir gövdeden

meydana gelir. Ön bölümde ise, ayak parmak kemikleri (falankslar) bulunur. Ayaktaki 5

parmakta 14 tane kemik bulunur. Ayak başparmağı, aynen ellerimizin başparmakları gibi

yalnızca iki, diğer ayak parmakları ise üçer tane eklem içerir. Ayak parmaklarına yük

bindiğinde başparmak zemine bastırırken, diğer 4 parmak bir kavrama hareketi yapar.

Ayakta ön kemerle, başparmağın eklemine kadar ayağın içini izleyen uzun kemer olmak

üzere 2 kemer ( kavis ) sistemi vardır. Öndeki kemer, ayağa yük binmediği zamanda kemerin

biçimini koruyan, yük bindiğinde ise kemer zemine bastırıldıkça gerilen kaslar tarafından

biçimlendirilir. Kemere binen yük ne kadar fazlaysa, kaslarda da o kadar gerginleşir. Ayağın

ve ayak parmaklarının birçok hareketi, bacağın aşağı bölümünden başlayan ve tendonları

ayağa yapışan kaslar tarafından kontrol edilir. Özellikle baldır kaslarını ayak topuğuna

bağlayan aşil tendonu, hareketlerin büyük bir bölümünü sağlar.

     Daha ince hareketlerin kontrolünü ise, hem başlangıçları hem de yapışma yerleri

ayağın bizzat kendisinde olan kaslar üslenmiştir. Ayak bileğinin 4 yanı boyunca uzanan

tendonlar bileğin sabit kalmasına yardımcı olurken, adaleleri ile ayak bileği hareketlerinizıplama

gibi yönetir.

     Bir çift ayakta yaklaşık 250.000 ter bezi vardır. Bunlar günde yaklaşık 0,25 litre ter

salgılar. Normal bir insan günde ortalama 8.000- 10.000 adım atar. Hayat boyu atılan

adımlar toplandığında bu rakam 185.000 km eder. Bu da dünya çevresinin 4 katı kadardır.

Şekil 2.1: Ayak iskeleti

Resim 2.1: Ayak kemik yapısı

Resim 2.2: Ayak kemik yapısı

2.2. Ayak Hastalıkları

     Çok az insan ayak sorunuyla doğar. Rahatsızlıklar genellikle ihmal, gerekli bakımın

yapılmaması ve çoğunlukla kötü ayakkabı giyilmesinden ortaya çıkar. Erkeklere oranla

kadınlarda hemen hemen 4 kat fazla ayak problemi yaşanır ve bunun baş nedeni topuklu

ayakkabılardır, 5 cm’ den yüksek olan bütün topuklar ayak kavisinin sert hareketleri emme

işini alt- üst eder. Dolayısı ile ortaya baş ağrıları, sırt ağrıları çıkar. Bu durum bacak

kaslarını, duruşu da kötü etkiler. Ayaklarımız genel sağlığımızın aynasıdır. Eklem

rahatsızlıkları, şeker hastalığı, sinir hastalıkları ve dolaşım bozuklukları gibi birçok

hastalığın ilk belirtileri ayaklarda saptanabilir. Bu nedenle ayak şikayetleri ciddi

rahatsızlıkların habercisi de olabilir.

2.2.1. Topuk Dikeni ( Epin Kalkenei ) :

     Topuk dikeni çok yaygın bir sorundur. Genellikle orta yaşlarda görülen bu rahatsızlık,

topuğun altındaki ağrılı bir çıkıntının oluşmasından meydana gelir. Topuk altındaki kemik

zarı iltihaplanarak zamanla çıkıntıya dönüşür. İltihap çoğunlukla kemik ile ayağa hareket

veren kasların birleştiği noktada oluşur, bu nedenle ayak hareketlerini de güçleştirir.

Dolayısıyla tedavide ayak basış sorunlarının da giderilmesi gerekir. Ayak tabanında topuk

üzerine bastırıldığında ağrı vardır.

     Tabanda gözle görülür şekilde, çivi seklinde bir çıkıntı oluşturan bu rahatsızlığın

nedenleri genellikle;

 Düşük taban ya da çukur taban gibi ayak basış sorunları,

 Yanlış ayakkabı kullanımı,

 Uzun süre ayakta durarak çalışma,

 Bazı romatizmal hastalıklar

 Sert tabanlı ayakkabılarla sert zeminlerde yürüyüp koşma,

     Aşırı kilo alma ya da verme olarak sayılabilirTedavisi; doktorun önerdiği tedavi

programına uyulmalıdır. Kişi bu rahatsızlığın başında, öncelikle basma ve yürüme sırasında

topuğunda ağrı hissettiğini söyler. Durum iyice ilerleyince hasta sabah kalktığında dahi

ayağının üzerine basamaz hale gelir. Bilindiği gibi topuk, ayakta vücut yükünü en fazla

taşıyan noktadır. Ayrıca topuğun ayağa kalkıldığında basıncı alan ilk nokta olması, özellikle

ayakkabı seçimini çok önemli kılmaktadır. Öncelikle topuk dikenine rastlanıldığında bu

rahatsızlığın tekrarlayabileceğini bilmek gerekir.

     Bu nedenle alınan önlemler, uygulanan tedavi bittikten sonra bir müddet daha

sürdürülmelidir. Giyilen ayakkabının topuk kesiminin rahatlığı çok önemlidir. Topuk

hassaslaştığı andan itibaren yumuşak bir yastıkla desteklenmesinde yarar vardır. Bu yastık

sünger, silikon ya da kauçuk olabilir. Malzeme seçiminde kişinin vücut ağırlığı göz önüne

alınmalı, vücut ağırlığı fazla ise çabuk ezilmeyen dayanıklı malzeme tercih edilmelidir.

İlerlemiş topuk dikeninde ise, topuk dikeninin rastladığı bölgesi oyuk olan topuklar ya da

tabanlıklar kullanılır. Bunlar kastaki ve yumuşak dokudaki basınç ve stresi azaltır. Ve tabii ki

hasta kilolu ise kilo vermesi önerilir. Ağrı kesici ve antiromatizmal ilaçlar ve bunlara rağmen

ağrı geçmezse, topuğa, kemik çıkıntısının olduğu bölgeye kortizon enjeksiyonu yapılır. Yine

geçmez ise ameliyatla bu çıkıntı alınır.

Resim 2.3: Topuk dikeni

2.2.2. Ayak Parmaklarında Bükülme – Çekiç Parmak

     Özellikle açık ayakkabılarda kişiyi rahatsız eden sorunlardan birisi de "çekiç parmak"

olarak adlandırılan, ayak parmak eklemlerinde görülebilen bükülmelerdir. Bu bükülmeler

öyle ilerleyebilir ki parmaklar pençe görünümünü alır, tırnaklar hiç görünmeyebilir. Çoğu

zaman doğuştan olan bu rahatsızlık uygunsuz ayakkabılar ve dokuda sinir harabiyeti ve

dolaşım bozukluklarının etkisiyle de gözlemlenebilir. Rahatsızlığın belirtisi, parmakların

gözle görülür şekilde içe doğru kıvrılmasıdır. Bükülen parmağın sırtında zamanla nasır

oluşur. Bu durumda ayakta olan bir kişinin parmak uçlarına, parmak tepe noktasına anormal

basınç yüklenir. Bu da vücudu taşıyan ayak noktalarında genel bir dengesizliğe yol açar.

Böyle durumlarda yapılacak ilk önlem, parmakların rahat edeceği genişlikte yumuşak

ayakkabılar tercih etmek olacaktır. Basış sorunu için bir tabanlık kullanılıyorsa, mutlaka

ayakkabı ile birlikte denenmelidir.

     Parmakta oluşan nasırlar için parmak üstü nasır petleri kullanılabilir. Çekiç parmakları

düzeltici parmak apareylerinden de yararlanabilinir.

Şekil 2.2: Çekiç parmak

2.2.3. Başparmaktaki Kemik Çıkıntısı

     Yaz aylarında açık ayakkabı tercih edenleri gerek estetik gerekse sağlık açısından

rahatsız eden bu durum çoğu zaman basit yöntemlerle giderilir. Sorun ayak başparmağının

diğer parmaklara yanaşmak üzere dışarıya doğru bükülmesi şeklinde tanımlanabilir.

Özellikle hanımlarda çok sık görülür. Nedeni, genellikle dar ve yüksek topuklu

ayakkabılardır. Çukur taban ve düztaban gibi basış ve problemlerinde, sıkı bantlı ayakkabı

kullananlarda da sıkça rastlanır. Öncelikle daha çok orta yaşı geçkin hanımlarda gözlenir. En

erken hissedilen belirti, tabanda başparmağın altına gelen bölgede hissedilen ağrıdır.

Zamanla ağrı artar ve kızarıklık başlar, başparmak ekleminde yuvarlak bir çıkıntı oluşur.

Buna halk arasında kemik çıkması denir. Hafif vakalarda sivri uçlu ve dar ayakkabılar

giyilmemelidir. Önü küt ayakkabı içine ya da terlikle başparmak ile ikinci parmak arasına

yerleştirilen makaralar kullanılabilir. Parmaklara egzersiz yararlı olur. İlerlemiş vakalarda

gece ateli de kullanılabilir.

Şekil 2.3: Başparmaktaki kemik çıkıntısı

2.2.4. Tırnak Mantarı

     Tırnaktaki mantar yaz aylarında en sık rastlanan sorunlardan biridir. Ayaktaki mantar

enfeksiyonları özellikle ayak başparmağında görülür. Genellikle, yetişkinlerde vurma ya da

çarpmaya maruz kalmış tırnaklarda rastlanır. Tırnak genellikle asimetrik olarak kalınlaşır,

sararır ve kolayca parçalanır. Mantar uçtan başlayıp parmak kıvrımına kadar yayılır.

Tırnağın etrafı ölü deri ve parçacıklarla doludur. Değişiklikler genelde simetrik olarak

gözlenir. Tırnak kenarında, kızarıklık ve şişme vardır. Tırnak renk değiştirerek

kahverengileşir, zamanla katmanlarına ayrılan tırnak yavaş yavaş dökülür. Mantarlı tırnaklar

tırnağın batmasına neden olabilir ve ağır bir koku yapar. Mantar tedavisi uzun sürer. Uzun

süren bu rahatsızlıklarda mantarlı bölge kuru tutulmalı ve bakımı sürekli yapılmalıdır. Bu tür

bir rahatsızlıkta, bot, lastik ayakkabılar, sentetik malzemeli ve yünlü çoraplar kesinlikle

giyilmemelidir. Daha çok ayağı terletmeyen ve teri emen çorap ve ayakkabılar giyilmelidir.

Ayağın bir yere çarpmamasına ve üzerine baskı yapılmamasına dikkat edilmelidir. Burunları

ve parmak kısmı dar ayakkabılar giyilmemelidir.

Resim 2.4: Tırnak mantarı

2.2.5. Ayak Mantarı

     Değişik türlerde mantarı vardır, bunları her ortamdan alabiliriz. Özellikle havuzlar,

duşlar, soyunma odalarından ve yalınayak yürüdüğümüz her yerden. Eğer kapalı ayakkabı

giyiyorsanız, ayağınız sıcak ve nemli ise mantarın üreyip büyümesi için ideal bir ortam

yaratmış olursunuz.

     Mantar kaşıntı yapar, deri çatlar, soyulur ve kızarır. Ayrıca su toplayabilir. Nemli

deride, özellikle parmak araları ve altlarında bulunur. Ya da ayağın tabanındaki kuru deride

oluşabilir. Özellikle yaz aylarında, güneş deriyi kurutup derideki doğal koruyucu yağları yok

eder. Giyilen ayakkabının yarattığı sürekli travmayla birlikte ayağı mantarın üremesi için

ideal ortam yaratmış olur

     Mantar hastalığı tedavi edilmezse, derideki mantar tırnağa geçebilir. Bu safhaya

geldiği zaman tedavisi zorlaşır. Mantar enfeksiyonu vücudun her yerine dağılabilir, kafa

derisine, eller ve özellikle ayağınızı sildiğiniz havluyla vücudunuzu da silerseniz. Ayağınızın

sağlığı için, ayağı terletmeyecek ve hava aldıracak ayakkabılar seçilmelidir. Her gün çorap

değiştirilmeli, havuz, hamam ve duşlarda terlik giyilmelidir. Asla başkasının ayakkabı ve

     Mantar kuru derideyse, bu bölgeye mantar kremi sürülmelidir. Böylece ayağın doğal

nem dengesini de arttırmış oluruz. Mantar parmak arasında nemli ortamda ise ayaklar soğuk

suda yıkanmalıdır, çünkü sıcak su mantarın artmasını sağlar. Ancak ilerlemişse mantar ilacı

kullanılmalıdır.

Resim 2.5: Ayak mantarı

2.2.6. Nasır ( Sertleşmiş deri)

     Nasır vücudun korunma mekanizmasıdır. Ayakta sürtünme ya da basıncın olmasından

meydana gelir. Vücut deriyi kalınlaştırarak, ayakları koruyacak tampon gibi bir tabaka yapar.

Nasırlar ölü deriden oluşur. Bunlar koni biçimindedir, ortada da içe batık bir kısım bulunur.

Bu orta kısım bir sinire basınç yaparsa nasır çok acı verir. Nasırlar genellikle ayak

parmakları eklemlerinde belirirler. Nasırlar ayağın üstünde olduğu gibi altında da olabilir.

Buna da ayakkabı tabanının, ya da astarının düzgün olmaması yol açar. Nasırlar parmak

aralarında olursa nemli kalır. Bunlara yumuşak nasır denir.

     Ayakları ılık tuzlu suda 15 dakika dinlendirmek nasırlara iyi gelecektir. Ayrıca

parmak aralarını kurulamakta çok önemlidir. Nasır tedavisinde hazır nasır bantları da

kullanılmaktadır. Nasır çok ilerlemişse ya da iltihap ve kan görülürse hemen bir doktora

başvurulmalıdır.

Resim 2.6: Nasır

2.2.7. Düztabanlık

     Düztabanlık ayakta pek çok durumu ifade edebilir. Ayağın dışa dönmesi, her ayak

basışında bir parça tahta gibi hissettiren ayaklardan 1 veya 2 arkının çökmesi anlamına

gelebilir. Ayağa aşırı yük bindiğinde de oluşan bir rahatsızlıktır. Bacakla ayak arasındaki

ilişkinin hafifçe kötü olmasına sık rastlanır ve sonuç, yetersiz denge olabilir. Ayak tabanları,

yük bindiği zaman, aşırı yükle beraber zemine doğru zorlanabilir.

     Düztabanlıkta pek çok sebep vardır. Kalıtsal faktörler, aşırı yük, aşırı kilo, yara, kötü

ayakkabılar veya zayıf kaslar olabilir. Bunların tedavisinde ise, ayak tabanındaki kaslara

derin masajlar, ayak banyoları ve kuvvetlendirici egzersizler yapılmalıdır.

2.3. Ayak Bakımında Temel Kurallar

2.3.1. Pediatri

     Pediatri, ayak sağlığı, bakımı, ayak ve ayaktan dolayı oluşabilecek sorunlarla ilgilenen

bir daldır. Nasır, batık tırnak, kalınlaşmış tırnak tedavileri, düztaban, ayak yapısından dolayı

oluşmuş biyomekanik problemler, sporcuların karşılaştığı ayak problemleri pediatrinin

uygulama alanına girer. Bütün ömrümüzü üzerinde geçirdiğimiz cefakâr ayaklarımızın

bakımına büyük önem vermeliyiz.

 Ayakkabının ayağa göre olması çok önemlidir. Ayakkabı alışverişinizi ayaklarınızın şiş durumuna denk getiriniz.

 Yaptığınız etkinliğe uygun ayakkabı seçin. Örneğin koşarken gündelik ayakkabınızı değil spor ayakkabınızı giyiniz.

 Aşırı yıpranmış ayakkabılarınızı mümkünse giymeyiniz.

 Her gün aynı ayakkabıyı kullanmayınız.

 Yazın sıcak günlerinde ayaklarınızı gün boyu spor ayakkabılara kapatmayınız.

 Sıcak ve ter nedeniyle ayakkabının içi bakteriler için ideal ortam oluşturur.

 Yüksek ince topuklu ayakkabılardan kaçınınız. Bu tür ayakkabılar uzun süre giyildiğinde dengede durmak için bedeni öne eğilmeye zorlar.

 Topuklu ayakkabılar mümkün olduğunca geniş tabanlı olmalı, topuk yüksekliği de 2 cm. en fazla 5 cm.yi geçmemelidir.

 Ayakkabılarınız sivri burunlu olursa parmaklarınız uca doğru toplanarak üst üste binecektir. Bu da zamanla parmakların doğal duruşunu etkileyecektir. Örneğin "hallux valgus" diye adlandırılan başparmak kemiğinin dışa çıkması gibi...

 Yara ve enfeksiyona açık ortamlarda yalınayak yürümeyiniz. Sandalet giyiyorsanız güneşli havalarda vücudunuz gibi ayaklarınızı da kremleyiniz.

 Her fırsatta ayaklarınızı havalandırın ve deri bantlı sandaletleri tercih ediniz, sentetik olmayan ama teri emen doğal malzemelerden yapılmış çoraplar giyiniz.

 Ayaklarınız terlemeye eğilimli ise ayak banyosunu uzatmayınız. Uzun banyolarda deri suyu emerek ayakların şişmesine yol açabilir.

 Terleyen ayakları sabunlu su ile yıkayıp, kağıt havluyla kurulayarak günde bir, iki kez temizleyiniz. Kurularken parmak aralarını özellikle unutmayınız.

 Yaz süresince yüzme havuzları mantar enfeksiyonu açısından ayaklar için sakıncalı. Yüzme havuzlarını seçerken dikkatli olunuz, ev havuzlarının temizliğine özen gösteriniz.

 Ayaklarınızı pudralamak için talk pudrası yerine özel ayak pudralarını seçiniz. Talk pudrası ayakkabı içinde yığılma yapar.

 Terlemeyi önleyici spreyler de ayaklarınızı birçok sorundan kurtarıp hoş bir koku sindirir. Ayak tırnaklarını kanatmadan düz kesiniz ve çok kısaltmayınız.

 Tırnakların kenarını kesmeyiniz Batık tırnaklara neden olabilir. Şeker hastaları, kan dolaşımı problemi olanlar ve kalp hastalarının tırnaklarının başkaları tarafından kesilmesi daha doğrudur. Çünkü bu grup enfeksiyona eğilimlidir.

 Ayak bakımını deneyimli pedikür uygulayıcılarının eline bırakınız.

 Ayaklarınızdaki ısı ve renk değişimlerini, yaraları inceleyiniz. Kalınlaşan veya düzensiz büyüyen tırnaklar mantar belirtisi olabilir. Ayağın herhangi bir yerindeki yara normal görülmemelidir.

 Ayak ağrılarını kulak arkası etmeyiniz. Kalıcı ağrı varsa uzmanına görününüz.

 Şeker hastalarının yılda bir ayak uzmanına görünmesi gerekir.

2.4. Pedikürde Kullanılan Aletler ve Araç Gereçler

2.4.1. Aletler

     Aletler, şekil vermek, tırnakları parlatmak ve ölü deriyi düzeltmek için kullanılır.

Manikürde kullanılan aletlerin aynısı pedikürde de kullanılır. Bunun dışında pedikürde

kullanılan aletler şunlardır:

Jiletli kesici: Ayak topuklarındaki kalınlaşmış derinin temizlenmesinde kullanılır.

Düz topuk rendesi: Ayak topuklarındaki kalınlaşmış derinin temizlenmesinde kullanılır.

Delikli Topuk Rendesi: Ayak topuklarındaki kalınlaşmış derinin temizlenmesinde kullanılır.

Ponza taşı: Ayaktaki sertleşmiş derilerin temizlenmesinde kullanılır.

2.4.2. Araç ve Gereçler

Pamuk, Aseton, Yumuşatıcı kremler ve diğerleri şunlardır:

Pedikür havlusu: Pedikür sırasında müşterinin ayaklarının kurulanması ve aletlerdeki kalıntıların temizlenmesinde kullanılır.

Pedikür leğeni: Pedikür yapılacak kişinin ayaklarını yumuşatmak için kullanılan kaptır. Elektrikli ve masaj yapan çeşitleri de bulunmaktadır.

Dezenfekte ilaçları: Manikürde mikrop kapmasını önlemek amacı ile kullanılan batikon, zefiran, alkol veya özel hazırlanmış solüsyonlar el sağlığı ve aletlerin temizliği için kullanılır.

Pedikür terliği: Pedikür yapılacak kişinin pedikür sırasında giydiği terliktir. Günümüzde artık tek giyimlik terlikler kullanılmaktadır. Bu terlikler müşterinin mantar ve buna benzer bulaşıcı hastalıkları kapmasını engellemiştir.

Parmak ayıracı: Tırnağa sürülen ojenin bozulmaması için parmak aralarını açmak için kullanılır.

Diğer malzemeler: Kâğıt havlu, ayak pudrası, ayak losyonu, kütikül giderici, tırnak

güçlendirici, ayak koku giderici, nasır bandı, nasır solüsyonu, masaj kremi vb.İyi bir tırnak

bakımı uygulaması için malzeme kozmetiklerin işleme uygun eksiksiz temin edilmesi

gerekir. Uçlarında kesinlikle pas olmamalıdır. Araç, gereç ve kozmetikler başkalarının eline

geçmeyecek şekilde kendi kılıfları içinde muhafaza edilmeli, yere düşürmemeli, uçlarının

keskinliği azaldığı zaman bireyletilmeli, araç gereçler kullanımdan sonra dezenfektanla

silinmeli, kurulanmalı, steril cihazına konmalıdır.

2.5. Pedikür Yapılmasının Uygun Olmadığı Durumlar

 Tırnakların çevresindeki deride enfeksiyon

 Tırnak hastalıkları

 Morarmış tırnaklar

 Tırnakları çevreleyen deride kesik ve sıyrıklar

 Tırnakları çevreleyen deride henüz iyileşmemiş yara izi

 Pedikür ürünlerine alerji

2.5.1. Pedikür Uygulaması

     Pedikür, ayak, ayak parmaklarını ve ayak tırnaklarının güzelleştirmek için yapılır.

Temizleme, tırnaklara şekil verme, ölü derinin kesilmesi, batık tırnakların ve nasırların

çıkarılması, topuktaki sertlik ve çatlakların giderilmesi, ayağa masaj uygulaması ve oje

sürülmesi aşamalarını içerir. Pedikür işlemi sağlık kurallarına uygun ortamda ve koşullarda

yapılmalıdır. Yöntemli ve etkili bir Pedikür işlemi gerçekleştirmek için masanın düzeni ve

pedikür malzemelerinin düzgün yerleştirilmesi çok önemlidir. Eğer uygulayıcı sağ elini

kullanıyorsa, gerekli bütün malzemeler, işlem sırasında uzanıp almak zorunda kalmaması

için sağ taraftaki bir masa üzerine konur; sol elini kullanıyorsa masa ve malzemeler sol

tarafa yerleştirilir. Uygulama yapan kişi sırtını kamburlaştırmadan ve öne doğru eğilmeden

rahat bir yükseklikte oturmalı ve çalışmalıdır.